Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2021/2586 Esas 2022/585 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2021/2586
Karar No : 2022/585

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALILAR): 1- … Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
2- … Üniversitesi Rektörlüğü - …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU:Danıştay Sekizinci Dairesinin 22/04/2021 tarih ve E:2019/6973, K:2021/2483 sayılı kararının davanın incelenmeksizin reddine ilişkin kısmının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacının Yabancı Öğrenci Sınavında başarılı olmasına rağmen kontenjan sınırlaması gerekçesiyle kayıt hakkını kazanamadığına ilişkin İstanbul Üniversitesi Rektörlüğünün 21/08/2019 tarihli işlemi ile dayanağı Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının 04/07/2019 tarihli toplantısında kabul edilen ve … tarih ve … sayılı yazısı ile üniversitelere bildirilen Yurtdışında Öğrenci Kabulüne İlişkin Esaslar'ın 2. maddesinin (c) fıkrasının (ii) bendinde yer alan "Bununla birlikte bu programlara mahsus olmak üzere bu adaylar için anılan alanlardaki kontenjanın %10’unun aşılmaması" ibaresinin iptali istenilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Sekizinci Dairesinin 22/04/2021 tarih ve E:2019/6973, K:2021/2483 sayılı kararıyla;
Anayasa'nın 2. maddesinde Türkiye Cumhuriyeti'nin nitelikleri olarak belirtilen hukuk devletinin temel ilkeleri arasında "hukuki güvenlik" ve "belirlilik" ilkelerinin yer aldığı, kişilerin hukuki güvenliğini sağlamayı amaçlayan hukuki güvenlik ilkesinin, hukuk normlarının öngörülebilir olmasını, bireylerin tüm eylem ve işlemlerinde Devlete güven duyabilmesini, Devletin de yaptığı düzenlemelerde bu güven duygusunu zedeleyici yöntemlerden kaçınmasını gerekli kıldığı, hukuki güvenlik ve hukuki istikrarın kişilerin gelecekle ilgili plan, düşünce ve kararlarında, var olan hukuk kurallarına güvenerek hareket etmelerinin hukuken korunmasına dayanak teşkil ettiği,
Anayasa'nın 124. maddesi gereği idarelerin, düzenleme yetkisine sahip olduğu alanlarda, eski hukuki durum çerçevesinde, hak kayıplarını önleyici düzenleme yapması da gerektiği, bu sayede; hukuk devleti olmanın gereği olarak üstün kamu yararı ihlal edilmeden, kişilerin hukuki güvenliği korunmakla birlikte, idari istikrarın da sağlandığı,
2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun, 11/04/2012 tarih ve 28261 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 6287 sayılı Kanun'un 14 maddesi ile değişik "Yükseköğretime giriş ve yerleştirme" başlıklı 45. maddesinde, yükseköğretime giriş ve yerleştirmenin nasıl yapılacağı düzenlenmiş olup,
(a) bendinde, yükseköğretim kurumlarına giriş ve yerleştirme işlemlerinin imkân ve fırsat eşitliğini sağlayacak tedbirleri almak kaydıyla, Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenen usul ve esaslara göre yapılacağı; (b) bendinde, yükseköğretim kurumlarına esasları Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenen merkezî sınavlarla girileceğinin kurala bağlandığı,
(f) bendinde, "Yabancı uyruklu öğrenciler ile ortaöğretimin tamamını yurt dışında tamamlayan öğrencilerin yükseköğretim kurumlarına kabul usul ve esasları Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenir. Uluslararası andlaşmalar gereği Türkiye’deki yükseköğretim kurumlarında burslu olarak öğrenim görecek yabancı uyruklu öğrencilerin yerleştirme işlemleri Yükseköğretim Kurulu tarafından yapılır." hükmünün yer aldığı,
2019 İstanbul Üniversitesi Yurtdışından veya Yabancı Uyruklu Öğrenci Sınavı Kılavuzu'nun 1.14. maddesinde "Bu Kılavuzda yer alan kurallar, kılavuzun yayın tarihinden sonra yürürlüğe girebilecek yasama, yürütme ve yargı organları ile Yükseköğrtim Kurulu ve Değerlendirme Kurulu, İstanbul Üniversitesi Yönetim Kurulu ve Senatosu kararları gerekli kıldığı takdirde değiştirilebilir. Bu durumda izlenecek yol, İÜ tarafından saptanır."; 12. maddesinde "Tabloda belirtilen kontenjanlar ön bilgi amaçlı verilmiştir. Kesin kontenjanlar Yükseköğretim Kurulu’nun onayından sonra ilan edilecektir." düzenlemelerine yer verildiği,
Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının 04/07/2019 tarihli toplantısında kabul edilen ve … tarih ve … sayılı yazısı ile üniversitelere bildirilen Yurtdışında Öğrenci Kabulüne İlişkin Esaslar'ın 2. maddesinin (c) fıkrasının (ii) bendinde yer alan "Bununla birlikte bu programlara mahsus olmak üzere bu adaylar için anılan alanlardaki kontenjanın %10’unun aşılmaması" ibaresi yönünden;
2547 sayılı Kanun'un 45. maddesi ile verilen yetki çerçevesinde, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının 04/07/2019 tarihli toplantısında kabul edilen Yurtdışından Öğrenci Kabulüne İlişkin Esaslar'ın 2. maddesinin (c) fıkrasının (i) bendinde, "Yükseköğretim kurumları tarafından önerilen ve Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenen yurtdışından öğrenci kabul kontenjanlarında yer alan Öğretmenlik, Hukuk, Tıp ve Diş Hekimliği programlarına da öğrenci kontenjanı belirlenmesinin devamı"na; (ii) bendinde ise, "Bununla birlikte bu programlara mahsus olmak üzere bu adaylar için anılan alanlardaki kontenjanın %10’unun aşılmaması"na karar verildiği, bu düzenlemenin … tarih ve … sayılı karar ile tüm üniversitelere bildirildiği,
Dava konusu düzenlemenin kapsadığı öğrenci grubunun, bu düzenleme vasıtasıyla yurt dışından öğrenci kabul kontenjanları ile tercih edilen programa yerleşme hakkına sahip olmakla birlikte Türk vatandaşları gibi yükseköğretim kurumları sınavına girerek bir programa yerleştirilmelerinin de mümkün olduğu, bu haliyle bir yükseköğretim programına yerleşme konusunda diğer öğrencilere göre çift imkana sahip oldukları, bunun yanında kontenjan sınırlaması getirilen alanların yükseköğretim kurumları sınavında yüksek puanlar ve başarı yüzdesi gerektiren alanlar olduğu, sadece yükseköğretim sınavı ile bu alanlara yerleştirilme imkanı bulunan öğrencilerin de bu yönden diğer bir sınırlama ve yarışma ile karşı karşıya oldukları değerlendirildiğinde, Kanun ile verilen yetki çerçevesinde tesis edilen dava konusu düzenlemede hukuka aykırılık bulunmadığı, bu kararın sonraki eğitim-öğretim yıllarında yapılacak sınavlarda uygulanmasına da bir engel bulunmadığının anlaşıldığı,
Davacının Yabancı Öğrenci Sınavında başarılı olmasına rağmen kontenjan sınırlaması gerekçesiyle kayıt hakkını kazanamadığına ilişkin İstanbul Üniversitesi Rektörlüğünün 21/08/2019 tarihli işlemi yönünden;
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nda, derdestliğin ilk itirazlar arasında değil, dava şartlarını düzenleyen 114. maddesinin 1. fıkrasının (ı) bendinde "Aynı davanın, daha önceden açılmış ve halen görülmekte olmaması" hükmüne yer verilmek suretiyle doğrudan dava açma şartları arasında sayıldığı; Kanun'un 115. maddesinde de, mahkemenin, dava şartı noksanlığını tespit etmesi halinde davayı usulden reddedeceğinin kurala bağlandığı,
Dava dosyası ile … İdare Mahkemesinin E:… esasında kayıtlı dava dosyasının birlikte incelenmesinden; davacının 10/09/2019 tarihli dilekçe ile Yabancı Öğrenci Sınavında başarılı olmasına rağmen kontenjan sınırlaması gerekçesiyle kayıt hakkını kazanamadığına ilişkin İstanbul Üniversitesi Rektörlüğünün 21/08/2019 tarihli işlemine dava açtığı, 28/08/2019 tarihinde Danıştay Başkanlığı kayıtlarına giren dilekçesi ile de aynı işlem ile birlikte dayanağı Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının 04/07/2019 tarihli toplantısında kabul edilen ve … tarih ve … sayılı yazısı ile üniversitelere bildirilen Yurtdışında Öğrenci Kabulüne İlişkin Esaslar'ın 2. maddesinin (c) fıkrasının (ii) bendinde yer alan "Bununla birlikte bu programlara mahsus olmak üzere bu adaylar için anılan alanlardaki kontenjanın %10’unun aşılmaması" ibaresinin iptali istemiyle bu davayı açtığı, … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… sayılı kararı ile savunma ve ara kararı cevabı alınıp ya da savunma ve ara kararına cevap vermesi süresi geçip yeni bir karar verilinceye kadar İstanbul Üniversitesi Rektörlüğünün 21/08/2019 tarihli işleminin yürütülmesinin durdurulmasına karar verildiği, 03/07/2020 tarih ve K:2020/886 sayılı karar ile de anılan işlemin iptaline karar verildiği,
… İdare Mahkemesinin E:… esasında görülmekte olan dava ile tarafları, konusu ve sebepleri aynı olan işbu davanın da Dairelerinin E:2019/6973 esasına kaydının yapıldığı anlaşılmakta olup; davacının … İdare Mahkemesinin E:… sayısına kayıtlı davası ile bakılan bu davada elde etmek istediği hukukî yararın aynı olduğu sonucuna varıldığı,
Bu durumda, …İdare Mahkemesinin E:… sayısına kayıtlı dava ile tarafları, konusu ve sebepleri aynı olduğu anlaşılan işbu davanın İstanbul Üniversitesi Rektörlüğünün 21/08/2019 tarihli işlemine ilişkin kısmının derdestlik nedeniyle esasının incelenme olanağı bulunmadığı gerekçeleriyle,
Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının 04/07/2019 tarihli toplantısında kabul edilen ve … tarih ve …sayılı yazısı ile üniversitelere bildirilen Yurtdışında Öğrenci Kabulüne İlişkin Esaslar'ın 2. maddesinin (c) fıkrasının (ii) bendinde yer alan "Bununla birlikte bu programlara mahsus olmak üzere bu adaylar için anılan alanlardaki kontenjanın %10’unun aşılmaması" ibaresi yönünden davanın reddine, davacının Yabancı Öğrenci Sınavında başarılı olmasına rağmen kontenjan sınırlaması gerekçesiyle kayıt hakkını kazanamadığına ilişkin İstanbul Üniversitesi Rektörlüğünün 21/08/2019 tarihli işlemi yönünden davanın incelenmeksizin reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Davacı tarafından, Danıştay Sekizinci Dairesinin E:2019/6973 esasına kaydı yapılan işbu davanın, … İdare Mahkemesinin E:… esasında kayıtlı olan davadan daha önce açılması nedeniyle, bu davada işin esası hakkında karar verilmesi, sonradan açılan diğer davada derdestlik nedeniyle davanın incelenmeksizin reddine karar verilmesi gerekirken, aksi yönde verilen temyiz konu Daire kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI : Davalı idareler tarafından, Danıştay Sekizinci Dairesince verilen kararın davanın incelenmeksizin reddine ilişkin kısmının usul ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen nedenlerin, kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NIN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile Daire kararının temyize konu kısmının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan;
"a) Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka aykırı karar verilmesi,
c)Usul hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması" sebeplerinden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen kararın davanın incelenmeksizin reddine ilişkin kısmı usul ve hukuka uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar kararın bu kısmının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2.Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle kısmen esastan reddine, kısmen incelenmeksizin reddine ilişkin Danıştay Sekizinci Dairesinin 22/04/2021 tarih ve E:2019/6973, K:2021/2483 sayılı kararının temyize konu davanın incelenmeksizin reddine ilişkin kısmının ONANMASINA,
3. Kesin olarak, 23/02/2022 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY
X- 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun dava şartlarını düzenleyen 114. maddesinin 1. fıkrasının (ı) bendinde, "Aynı davanın, daha önceden açılmış ve halen görülmekte olmaması"; (i) bendinde ise, "Aynı davanın, daha önceden kesin hükme bağlanmamış olması" hükümlerine yer verilmek suretiyle "derdestlik" ve "kesin hüküm" olmaması halleri doğrudan dava açma şartları arasında sayılmıştır. Anılan Kanun'un 115. maddesinde ise, mahkemenin dava şartı noksanlığını tespit etmesi halinde davayı usulden reddedeceği kurala bağlanmış; 303. maddesinin 1. fıkrasında da, "Bir davaya ait şeklî anlamda kesinleşmiş olan hükmün, diğer bir davada maddi anlamda kesin hüküm oluşturabilmesi için, her iki davanın taraflarının, dava sebeplerinin ve ilk davanın hüküm fıkrası ile ikinci davaya ait talep sonucunun aynı olması gerekir." hükmüne yer verilmiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nda; "derdestlik" ve "kesin hüküm" müesseseleri düzenlenmemiş ve Kanun'un 31. maddesinde, 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu ve onun yerine çıkarılan 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun ilgili maddelerine göndermede bulunulmamış olmakla birlikte, tarafları ve konusu aynı olan bir davanın daha önce aynı veya başka bir mahkemede açıldığının ve görülmekte olduğunun saptanması halinde, usul hukukunun temel kavramlarından olan derdestlik müessesesinin temelinde yatan, ilk davanın aynısı olan ikinci davanın açılmasında davacının hukuki yararı bulunmadığı olgusundan hareketle, ikinci davanın derdestlik nedeniyle incelenmeksizin reddine karar verilmesi gerekmektedir.
Dosyanın incelenmesinden; davacının Yabancı Öğrenci Sınavında başarılı olmasına rağmen kontenjan sınırlaması gerekçesiyle kayıt hakkını kazanamadığına ilişkin İstanbul Üniversitesi Rektörlüğünün 21/08/2019 tarihli işlemi ile dayanağı Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının 04/07/2019 tarihli toplantısında kabul edilen ve … tarih ve … sayılı yazısı ile üniversitelere bildirilen Yurtdışında Öğrenci Kabulüne İlişkin Esaslar'ın 2. maddesinin (c) fıkrasının (ii) bendinde yer alan "Bununla birlikte bu programlara mahsus olmak üzere bu adaylar için anılan alanlardaki kontenjanın %10’unun aşılmaması" ibaresinin iptali istemiyle 28/08/2019 tarihinde Danıştay Başkanlığı kayıtlarına giren dilekçe ile bu davanın açıldığı, öte yandan aynı davacı tarafından İstanbul Üniversitesi Rektörlüğünün 21/08/2019 tarihli işleminin iptali istemiyle 10/09/2019 tarihinde kayda giren dilekçe ile … İdare Mahkemesinin E:… esasına kayıtlı davanın açıldığı ve söz konusu davanın derdest olduğu anlaşılmaktadır.
Bu durumda, … İdare Mahkemesinin E:… esasına kayıtlı davanın aynı istemle açılmış ve tarafları da aynı olan ikinci bir dava olduğu anlaşıldığından, ilk dava olan işbu davada İstanbul Üniversitesi Rektörlüğünün 21/08/2019 tarihli işlemi yönünden işin esası hakkında bir karar verilmesi gerekirken, derdestlik nedeniyle davanın incelenmeksizin reddine karar verilmesinde hukuki isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, Daire kararının temyize konu davanın incelenmeksizin reddine ilişkin kısmının bozulması gerektiği oyuyla, karara katılmıyoruz.