Danıştay 6. Daire 2021/6111 Esas 2022/1428 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/6111
Karar No : 2022/1428

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ...Belediye Başkanlığı - ...
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : ...Bakanlığı - ...
VEKİLİ : Av. ......

İSTEMİN KONUSU : ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Mardin İli, Midyat İlçesi, ...Mahallesi, ...ada, ...parselde yer alan 3 katlı okul binası ve lojman vasıflı taşınmazın yıkımına ilişkin işleme karşı açılan davada .... İdare Mahkemesi'nin ...tarih ve E:...ve K:...sayılı kararı ile iptal edilmesine rağmen haksız ve hukuka aykırı olarak yıkıldığından bahisle, uğranıldığı ileri sürülen 326.002,80-TL maddi zararın davalı idarece tazminine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesince verilen ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararda; Mardin İli, Midyat İlçesi, ...Mahallesi'nde ...ada ...nolu parselde yer alan 3 katlı okul binası ve lojman vasıflı taşınmaz hakkında tesis edilen yıkım kararı hakkında 25.02.2016 tarihinde verilen yürütmeyi durdurma kararının davalı idareye çok kısa bir süre içerisinde 14/03/2016 tarihinde tebliğ edildiği, Anayasada ve Yasada yer alan emredici kurallar karşısında, idarenin maddi ve hukuki koşullara göre uygulanabilir nitelikte olan bu yargı kararını aynen ve gecikmeksizin uygulamaktan kaçınmaması gerektiği, kaçınmasının "ağır hizmet kusuru" oluşturacağı, dolayısıyla idarenin ağır hizmet kusuruyla davacı idareye verilen ve ...Sulh Hukuk Mahkemesinin ...tarih ve ...D.İş sayılı kararıyla tespit edilen 326.002,80-TL tutarındaki zararının davalı idareden alınarak davacı idareye verilmesi gerektiği sonucuna varılarak davacının tazminat isteminin kabulü ile 326.002,80-TL tutarındaki tazminatın davalı idareden alınarak davacı idareye ödenmesine karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Yıkılan binanın metruk ve harabeye dönmüş bir vaziyette bulunduğu, şikayetler üzerine yıkıldığı ve bunun yerine park düzenlemesi yapılarak taşınmazın görüntü kirliliğinden kurtarıldığı, aleyhlerine tazminata hükmedilmesinin hakkaniyete aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Mardin İli, Midyat İlçesi, ...Mahallesi'nde ...ada, ...parsel sayılı taşınmazda yer alan 3 katlı okul binası ve lojman vasıflı taşınmazın yıkımına ilişkin encümen kararının, .... İdare Mahkemesi'nin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararı ile iptal edilmesine rağmen Mahkeme kararının gerekleri yerine getirilmeyerek haksız ve hukuka aykırı olarak yapının yıkıldığı belirtilerek yıkım nedeniyle uğranıldığı ileri sürülen 326.002,80-TL maddi zararın davalı idarece tazminine karar verilmesi istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 125. maddesinin 1. fıkrasında, idarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolunun açık olduğu belirtilmiş, son fıkrasında ise, idarenin kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararları ödemekle yükümlü olduğu hükmüne yer verilmiştir.
3194 sayılı İmar Kanununun "Kamuya ait yapı ve tesisler ile sanayi tesislerinde ruhsat" başlıklı 26. maddesinde; "Kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılacak veya yaptırılacak yapılara, imar planlarında o maksada tahsis edilmiş olmak, plan ve mevzuata aykırı olmamak üzere mimari, statik, tesisat ve her türlü fenni mesuliyeti bu kamu kurum ve kuruluşlarınca üstlenilmesi ve mülkiyetin belgelenmesi kaydıyla avan projeye göre ruhsat verilir." hükmü ile, hukuka aykırı olarak yıkılan binanın yıkıldığı tarihte yürürlükte olan Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinin 59. maddesinin 2. ve 3. fıkralarında "Kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılacak veya yaptırılacak yapılar; uygulama imar planlarında o maksada tahsis edilmiş ve mülkiyeti belgelenmiş olmak kaydıyla ilgili idarelerden avan projelere göre yapı ruhsatı alınarak inşa edilir. Bu yapılarda plan ve mevzuata aykırı olmamak üzere, mimari, statik, tesisat projelerinin hazırlanmasına ve onaylanmasına, inşaatın yapımına ve denetimine ilişkin her türlü fenni mesuliyet kamu kurum ve kuruluşlarının mimar ve mühendislerince üstlenilir." düzenlemesine yer verilmiştir.
Emlak Vergisi Kanununun 31. maddesi uyarınca çıkarılan Emlak Vergisine Matrah Olacak Vergi Değerlerinin Takdirine İlişkin Tüzük'ün (Yayımlandığı R.Gazetenin Tarihi : 15.3.1972, No: 14129 ) Bina vergi değerinin maliyet bedeli yoluyla bulunması başlıklı 19. maddesinde (...) Maliyet bedelinin hesaplanmasında beyan tarihindeki fiyatlar esas alınır. Eski binalarda maliyet bedeli, yukarıki fıkralar hükümlerine ve binanın yeniden inşa edilmesi haline göre hesaplanır. Bundan 23 üncü madde hükümlerine göre hesaplanacak aşınma payı düşülür. Yeniden inşa edilme deyimi, binanın aynı malzeme, işçilik ve diğer özellikleri ile yeniden yapılmasını, bu mümkün olmadığı takdirde, aynı amacı, hizmeti veya geliri sağlayabilecek benzer vasıftaki bir binanın yapılmasını ifade eder. Binayı genişletmek veya iktisadi kıymetini, devamlı olarak artırmak amacıyla yapılan giderler de maliyet bedeline
Eklenir. 23. maddesinde ise, eski binaların yeniden yapılması haline göre 19 uncu maddenin dördüncü fıkrası hükmü gereğince bulunacak inşaat maliyet bedelinden maddedeki listede gösterilen oranlarda aşınma payı düşüleceği düzenlemelerine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İş bu dosyanın ve Dairemizin 14/10/2019 tarih, E:2019/6698, K:2019/9252 sayılı dosyasının birlikte incelenmesinden; mülkiyeti Maliye Hazinesine ait, kullanımı davacı idareye tahsis edilmiş olan Mardin İli, Midyat İlçesi, ...Mahallesi, ...ada, ...nolu parselde bulunan 3 katlı okul binası ve lojman niteliğindeki yapının taşınmaz maliki tarafından yapılan yazılı müracaat üzerine yıktırılması ve düz arsa haline getirilmesine karar verildiğinden bahisle yıkımına ilişkin Midyat Belediyesi Encümeni'nin ...tarihli, ...sayılı kararının alındığı, daha sonra, Midyat Belediyesi Encümeni'nin ...tarihli, ...sayılı kararında ise; işlem gerekçesinin, vatandaşların şifahi beyanları şeklinde olması gerektiğinden bahisle, düzeltme encümen kararı alındığı, bu kararda ise, anılan taşınmaz üzerinde yer alan 3 katlı okul binası ve lojman vasıflı taşınmazın güvenlik açısından tehlike arz ettiğinden bahisle yıkımına karar verilmesi üzerine anılan işlemin iptali istemiyle açılan davada; işlemin iptali yolunda verilen … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının taraflarca aleyhlerine olan kısımlarının temyiz edilmesi üzerine Dairemizin 14/10/2019 tarih, E:2019/6698, K:2019/9252 sayılı kararıyla esasa ilişkin kısmı onanmış ve bu karar kesinleşmiştir. Daha sonra, hukuka aykırı olarak yıkıldığı anlaşılan söz konusu yapının bedelinin tespiti amacıyla … Sulh Hukuk Mahkemesi'nin … tarih ve … D.İş sayılı dosyası kapsamında düzenlenen bilirkişi raporu ile tespit edilen zararın kendilerine ödenmesi istemiyle davacı tarafından, davalı idareye yapılan 24/10/2016 başvuru sonrasında bakılan dava açılmıştır.
Uyuşmazlıkta, İdare Mahkemesince hükme esas alınan Sulh Hukuk Mahkemesi bilirkişi raporunda yıkılan bina bedeli tespit edilirken; Emlak Vergisine Matrah Olacak Vergi Değerlerinin Takdirine İlişkin Tüzük kapsamında belirlenen inşaat maliyet bedelinden, eski binalar için yine aynı Tüzük'ün 23. maddesinde inşaatın nev'i ve yapım yıllarına göre belirlenen oranda "aşınma payı" düşüleceği kuralına yer verilmesine rağmen, söz konusu bilirkişi raporunda, aşınma payı düşülmediği, ayrıca, dosyada bulunan 1995 yılına ait kadastro tutanağından, 1991 yılında yapıldığı belirtilen taşınmaz üzerinde bulunan ve davalı idare tarafından hukuka aykırı olarak yıkıldığı anlaşılan binanın, 3194 sayılı İmar Kanununun 26. maddesi uyarınca alınmış bir yapı ruhsatının bulunup bulunmadığına ilişkin herhangi bir tespit ve değerlendirmede de bulunulmadığı görülmektedir.
Bu durumda, İdare Mahkemesince öncelikle, dosya üzerinden bilirkişi incelemesi yaptırılmak suretiyle, hukuka aykırı olarak yıkıldığı anlaşılan söz konusu binanın bedelinin yukarıda hükmüne yer verilen Tüzük hükümleri de dikkate alınarak belirlenmesi, daha sonra da ruhsatlı olduğunun tespiti halinde yapı bedelinin, aksi takdirde enkaz bedelinin hesaplatılarak bunun sonucuna göre uyuşmazlığın esası hakkında karar verilmesi gerektiğinden, eksik inceleme ve araştırmaya dayalı olarak davanın kabulü yolunda verilen Mahkeme kararına yönelik yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle kabulüne ilişkin Mahkeme kararına yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 10/02/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.