Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2021/2532 Esas 2022/383 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2021/2532
Karar No : 2022/383

TEMYİZ EDENLER : I-DAVALI:... Bakanlığı
VEKİLİ: Av. ...
II-DAVALI YANINDA MÜDAHİLLER:
1-... A.Ş.-... Ortak Girişimi Adi Ortaklığı
VEKİLİ: Av. ...
2-... Ortaklığı A.Ş.
VEKİLİ: Av. ...
KARŞI TARAF (DAVACILAR) :1- ...
2- ...
3- ...
4- ...
5- ...
VEKİLLERİ: Av. ...

İSTEMLERİN KONUSU : ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı ısrar kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul ili, Şişli ilçesi, ... Mahallesi, ... pafta, ... ada, ... parsel sayılı taşınmazın ticaret alanı fonksiyonuna alınmasına yönelik ... tarih ve ... sayılı 1/5000 ölçekli nazım imar planı tadilatı ile 1/1000 ölçekli uygulama imar planı tadilatının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla;
Dava dosyasında bulunan bilgi ve belgeler ile, yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde düzenlenen bilirkişi raporunun birlikte değerlendirilmesinden;
Dava konusu taşınmazın bulunduğu alana ilişkin olarak hazırlanan 29/12/2003 tasdik tarihli 1/5000 ölçekli Şişli Merkez ve Çevresi Revizyon Nazım İmar Planında dava konusu taşınmazın kısmen yeşil alan, kısmen T15 lejantıyla gösterilen ticaret alanında kaldığı,
06/04/2005 tarihinde dava konusu parsele ilişkin 1/5000 ve 1/1000 ölçekli plan değişikliği yapılarak, parselin tamamının Emsal:3 Hmax:35,50 m. yapılanma koşullarında özel koşullu ticaret alanı olarak, 17/02/2008 tasdik tarihli 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 uygulama imar planı tadilatı ile, dava konusu taşınmazın tamamının özel koşullu ticaret alanı olarak, 22/02/2011 tarihinde Büyükşehir Belediye Başkanınca onaylanan 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 uygulama imar planında da; dava konusu taşınmazın, Emsal:3 Hmax:Serbest yapılanma koşulu ile T15 lejantlı ticaret alanı olarak düzenlendiği,
2005, 2008 ve 2011 tasdik tarihli planlara karşı açılan davalarda, Mahkemelerce her üç planın da iptali yönünde kararlar verildiği,
İstanbul 2 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Kurulunun ... tarih ve ... sayılı kararıyla, parselde bulunan ana binanın 2863 sayılı Yasa'nın 6. maddesi gereğince korunması gerekli kültür varlığı olarak, ... tarih ve ... sayılı kararı ile de; parsel üzerinde kent dokusunu tamamladığı ve kent imajına etkisi olduğu tespit edilen ağaçların Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunun ... tarih ve ... sayılı ilke kararı gereğince korunması gerekli anıt ağaç olarak tescil edilmesine karar verildiği,
TOKİ ve Gelir İdaresi Başkanlığı arasında 17/09/2007 tarihinde yapılan protokol ile dava konusu taşınmazın TOKİ adına mülkiyet devrinin yapıldığı,
Gelinen aşamada dava konusu 19/06/2013 tasdik tarihli 1/5000 ölçekli koruma amaçlı nazım imar planı değişikliği kapsamında "Emsal:3, Hmax:Serbest yapılaşma koşullarında "ticaret alanı" lejantına alındığı, aynı tarihli (19/06/2013) 1/1000 ölçekli koruma amaçlı uygulama imar planı değişikliği kapsamında UA (Yerleşime uygun alan) Emsal:3, Hmax:Serbest yapılaşma koşullarında "ticaret alanı" lejantına alındığı,
Dava konusu plandan önce yürürlükte olan imar planı süreci incelendiğinde; 29/12/2003 tasdik tarihli 1/5000 ölçekli Şişli Merkez ve Çevresi Revizyon Nazım İmar Planının, dava konusu taşınmaz ve yakın çevresi için yapılmış bütüncül bir plan niteliği taşıdığı, bu plandan sonra yapılan plan tadilatlarının tamamının parsel ölçeğinde (parçacıl) gerçekleştirildiği ve bölgede yeşil alan donatısını azaltıcı kararlar öngördüğü ve bu öngörünün dava konusu imar planlarında da devam ettirildiği,
Dava konusu plan tadilatının plan notlarında; “T15 lejantında; iş merkezleri, ofis-büro, çarşı, çok katlı mağaza, alışveriş merkezi, otel, motel, rezidans, lokanta, restoran, gazino, banka, finans kurumu yer alabilir. En fazla 2 (iki) bodrum kat iskan edilebilir. İskan edilen bodrum katlar emsale dahil değildir....” ifadelerinin yer aldığı,
Dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmeliğin ilgili maddesinde, plan değişikliğinin; plan ana kararlarını, sürekliliğini, bütünlüğünü, teknik ve sosyal donatı dengesini bozmayacak nitelikte, bilimsel, nesnel ve teknik gerekçelere dayanan kamu yararının zorunlu kılması halinde yapılan plan düzenlemeleri olduğunun ifade edildiği, bu bağlamda; imar planlarının, sadece bugünkü değil gelecekteki ihtiyaçları da dikkate alarak hazırlanması gerektiği, plan değişikliği yoluyla donatı azaltıcı, yoğunluk arttırıcı ve bu bağlamda plan bütünlüğünü bozan değişikliğin mümkün olamayacağı, ancak; 29/12/2003 tasdik tarihli 1/5000 ölçekli nazım imar planında dava konusu taşınmazın kısmen yeşil alan, kısmen ticaret alanı olarak planlanmış iken, bu tarihten sonra gerçekleştirilen plan değişikliklerinde sözü edilen yeşil alan fonksiyonunun kaldırıldığı, söz konusu yeşil alanın, yaklaşık 7.665,00 m2 büyüklüğünde olduğu ve sadece dava konusu taşınmaza hizmet vermek maksadıyla değil, yakın çevredeki tüm kentsel altbölgeye özellikle de bu altbölge içinde ikamet eden ve çalışan nüfusa hizmet vermek üzere kurgulanmış kamusal bir donatı alanı olduğu,
Davaya konu olan plan değişikliği sınırları içerisindeki konut (rezidans) fonksiyonunda yaşaması öngörülen ek nüfusun gereksinim duyacağı ilave donatı alanlarının (başta yeşil alan olmak üzere) nerede sağlanacağı konusunun belirsiz bırakıldığı, bu noktada, alana plan değişikliği yoluyla getirilen ek nüfusa ilişkin yapılan hesaplamada; dava konusu taşınmazın yüzölçümü yaklaşık 2,3 hektar olduğu (23.000,00 m2 ), taşınmaz üzerinde öngörülen toplam inşaat alanının bu yüzölçümü ile emsal değerinin (Emsal:3) çarpımında; yaklaşık 69.000,00 m2 iskân edilebilir inşaat alanı mümkün hale geldiği, dava konusu planların, plan notlarında yer alan: “En fazla 2 (iki) bodrum kat iskan edilebilir. İskan edilen bodrum katlar emsale dahil değildir.” ifadesi de gözönünde bulundurulduğunda, iskan edilebilir toplam inşaat alanı bu değerin çok daha üzerine (yaklaşık 115.000,00 m2) çıkabileceği diğer bir anlatımla; plan notlarının bu maddesi ile iskân edilebilir toplam inşaat alanı yaklaşık olarak %65 oranında artış gösterebilecekken aynı oranda yeşil alan oluşturulmadığı,
Taşınmaz üzerinde konut (rezidans) işlevinin uygulanması halinde, dava konusu plan tadilatlarının, her koşulda ortaya çıkacak yeşil alan donatısını karşılayamayacağı,
Söz konusu taşınmazın tamamının, plan notlarında konut dışı şeklinde tanımlanan fonksiyonlara uygun olarak tahsis edilmesi durumunda ise (örneğin iş merkezi, ofis-büro, çarşı, alış-veriş merkezi, otel, motel, konaklama tesisleri, sinema, tiyatro, banka ve finans kurumları vb); bu kez, taşınmaz üzerinde yaşayan bir yerleşik nüfustan söz etmenin mümkün olamayacağı, buna karşılık, tercih edilecek fonksiyon türüne göre taşınmaz ve yakın çevresinde farklı yaş gruplarından kullanıcı gruplarının (çalışanlar, konaklayanlar, ziyaretçiler vb) oluşacağı, dolayısıyla, farklı yoğunluklarda yaya ve araç trafiğinin yaratılacağı, buna bağlı olarak, farklı enkesitlerde araç yollarının ve kavşak düzenlemelerinin planlanmasına ihtiyaç duyulacağı açıkken, dava konusu planların bu hususların tamamını belirsiz bıraktığı, gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Daire kararının özeti:Danıştay Altıncı Dairesinin 05/06/2017 tarih ve E:2016/2773, K:2017/4501 sayılı kararıyla;
Davalı idare yanında müdahil ... A.Ş. ... Ortak Girişimi Adi Ortaklığı tarafından İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü öğretim üyelerinden oluşan bir heyete dava konusu işlem hakkında teknik rapor hazırlattırılarak, İdare Mahkemesince hükme esas alınan bilirkişi raporuna itiraz dilekçesi ekinde Mahkemeye sunulduğu,
Anılan raporda; İstanbul genelindeki en yüksek KAKS değerlerinin 3,49 ile dava konusu taşınmazın da bulunduğu Şişli İlçesinde olduğu, plan değişikliği yapılan çevredeki emsal değerleri ile karşılaştırıldığında (Cevahir AVM:4,35, Trump Tower:6,99, Astoria:8,75, Şişli Belediye Başkanlığı binası:7,76 vb.) dava konusu işlem ile getirilen emsal değerinin düşük sayılacağı, bölgenin canlılığı ve merkezi konumu için dava konusu değişikliğin gerekli ve uygun olduğu, yeşil alanlara ilişkin düzenlemeler yönünden ise; dava konusu taşınmazın yaklaşık %55'inin tescilli ağaçlar ve yeşil alan olarak ayrılmış olduğu, bu oranın çevredeki birçok alandan daha yoğun yeşil alan düzenlemesi yapıldığı anlamına geldiği, dava konusu planların koruma amaçlı planlar olduğu ve taşınmaz içerisinde tescilli likör ve kanyak fabrikası binası ile anıt ağaçlar bulunmasına karşın keşif ve bilirkişi incelemesi yapan heyet içerisinde kültür ve tabiat varlıkları alanında uzman bilirkişi bulunmadığından İdare Mahkemesi tarafından eksik inceleme neticesinde karar verildiği, ayrıca İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaşım Daire Başkanlığı Ulaşım Planlama Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı görüşünde; parsel için ihtiyaç duyulacak olan otopark ihtiyacının parsel bünyesinde karşılanması gerektiği hususuna yer verildiği, kurum görüşleri doğrultusunda otopark ihtiyacının parsel içinde karşılandığının ileri sürülmesine karşın bu hususa ilişkin yeterli inceleme ve araştırma yapılmadığının ileri sürüldüğü,
Bu itibarla, İdare Mahkemesince davalı idare ve davalı yanında müdahiller tarafından ileri sürülen ve yukarıda belirtilen hususlara ilişkin olarak yeterli inceleme yapılmamış olduğu anlaşıldığından, dava konusu taşınmazın bulunduğu alandaki yapılaşma eğilimi göz önünde bulundurulmak ve yüksek emsal değerleri ile yeşil alanların çevredeki dağılımı da dikkate alınmak suretiyle, içerisinde kültür ve tabiat varlıkları alanında uzman bir bilirkişinin de bulunacağı yeni bilirkişi heyetince yeniden yapılacak inceleme neticesinde karar verilmesi gerektiği sonucuna varıldığı gerekçesiyle ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi ısrar kararının özeti: ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla;
Dava konusu taşınmaza ilişkin aynı planların iptali istemiyle ... Odası (... Şubesi) tarafından ikame edilen davada, Mahkemelerinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı dava konusu işlemin iptaline ilişkin ısrar kararının Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 11/04/2019 tarih ve E:2018/1582, K:2019/1682 sayılı kararı ile onanmasına karar verildiği gerekçesi eklenmek suretiyle dava konusu işlemin iptali yolundaki ilk kararda ısrar edilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Davalı idare ve davalı idare yanında müdahiller tarafından, dava konusu planların yapım süreci içerisinde, ilgili kurum ve kuruluşların görüşlerinin alınarak plan kararlarının oluşturulduğu, planlama alanı içerisinde bulunan tescilli yapılar ve tescilli anıt ağaçlar için mülga İstanbul 2 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Kurulunun uygun görüşünün alındığı,
Dava konusu alanın, metropoliten alan bütünündeki en önemli gelişme ve prestij alanlarından birisi olduğu, dava konusu parsele getirilen kullanım kararının ve yapılaşma şartlarının önceki plan kararlarına uygun olduğu, alanın en yüksek verimde kullanılmasının ülke ekonomisi açısından önem taşıdığı,
Dava konusu parselin bulunduğu bölgenin merkezi iş alanı olduğu ve inşaat alanındaki artışın konut değil, konut dışında plan hükümlerinde de tarif edildiği üzere; iş merkezleri, ofis-büro, çarşı, çok katlı mağaza, alışveriş merkezi, otel, motel, rezidans, lokanta, restoran, gazino, banka, finans kurumu şeklindeki kullanımlar olduğu ve bu kullanımların meskûn bir nüfus doğurmadığı, bu bakımdan, kent sakinlerinin konut bölgesinde ailelerini yaşattığı ve yaşamını sürdürdüğü kabul edilerek, sosyal donatı alanlarının konut bölgeleri ile ilişkili olarak planlarda değerlendirmeye alındığı,
Dava konusu alanın çevresinde bulunan yapıların emsal değerlerinin, dava konusu parsele getirilen emsal değerden daha yüksek olduğu,
Dava konusu planların koruma amaçlı planlar olduğu ve taşınmaz içerisinde tescilli likör ve kanyak fabrikası binası ile anıt ağaçlar bulunmasına karşın, keşif ve bilirkişi incelemesi yapan heyet içerisinde kültür ve tabiat varlıkları alanında uzman bilirkişi bulunmadığı halde bilirkişi heyetince bu konu hakkında olumsuz kanaat belirtildiği, Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporuna yapılan itirazların ve bu aşamada sunulan teknik raporun Mahkemece değerlendirilmediği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI : Davacılar tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...'İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz istemlerinin reddi ile usul ve yasaya uygun olan ısrar kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden davalı idare ve davalı idare yanında müdahillerin yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İdare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan;
"a) Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka aykırı karar verilmesi,
c) Usul hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması" sebeplerinden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idare ve davalı idare yanında müdahillerin temyiz istemlerinin reddine,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı ısrar kararının ONANMASINA,
3. Kullanılmayan ... TL'lik yürütmeyi durdurma harçlarının istemleri halinde davalı idare yanında müdahiller ... Ortaklığı A.Ş. ve ... A.Ş. - ... Ortak Girişimi Adi Ortaklığına ayrı ayrı iadesine,
4. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (onbeş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 09/02/2022 tarihinde oybirliği ile karar verildi.